Każdy miłośnik kulinariów wie, że opisanie kuchni śląskiej w kilku zdaniach jest zadaniem niemożliwym. Większość kojarzy ją z tradycyjnym obiadem, w którym nie może zabraknąć klusek, rolady i modrej kapusty. To jednak tylko jedna z wielu potraw, które spotkamy w tym regionie. Czym charakteryzuje się kuchnia na Śląsku? Przeczytajcie!
Śląsk – mieszanka różnych kultur
Kuchnia śląska jest mieszaniną wpływów różnych kultur. Możemy znaleźć w niej elementy kuchni niemieckiej, czeskiej i austriackiej, kuchni wiejskiej, obfitej i tłustej kuchni góralskiej, a także wykwintne składniki kuchni mieszczańskiej i myśliwskiej. To właśnie dzięki wpływom historii, śląskie potrawy są bardzo różnorodne.
Dania regionalnej kuchni śląskiej skrywają szereg tajemnych receptur, które sprawiają, że są one niezwykle smakowite, a przede wszystkim sycące. Mówi się, że Śląsk jest nie tylko kopalnią węgla kamiennego, ale także kopalnią wyśmienitych potraw.
Główne cechy kuchni śląskiej
Jaka właściwie jest kuchnia śląska? Można ją określić jako różnorodną i treściwą. Niektórzy określają ją nawet „chłopską”, ponieważ dania cechują się wyjątkową prostotą, ale spokojnie można się nimi najeść do syta. Na Śląsku kuchnia opiera się przede wszystkim na różnego rodzaju mięsiwach, ziemniakach, kaszach oraz sosach. Jej charakter jest odzwierciedleniem cech regionu i wpływów historii. Dawniej górnicy z tych terenów potrzebowali wysokokalorycznych potraw, dzięki którym mieli siłę na ciężką pracę w kopalniach. Kuchnia śląska jest niesamowicie konkretna i jednocześnie bardzo aromatyczna, co też ma swoje korzenie w przeszłości. Przed laty dla większości Ślązaków bardzo ważne było to, aby samodzielnie produkować pożywienie i korzystać z wszystkich dobrodziejstw natury. Niemal w każdym gospodarstwie domowym był ogródek, w którym uprawiano warzywa i liczne przyprawy.
Ślonski łobiod – niebo w gębie!
Na Śląsku od zawsze najważniejszym z posiłków był obiad. Zwykle przygotowywanie posiłków należało do obowiązków kobiet, ponieważ to one zajmowały się dziećmi i ogniskiem domowym. Kiedyś do najpopularniejszych produktów obiadowych zaliczano mięso, kapustę, ziemniaki i chleb. Oczywiście obiad składał się z dwóch dań, dlatego na stole nie mogło zabraknąć zupy! Tutaj najczęstszymi były: grochówka, kartoflanka albo kapuśniak z żeberkami – ta zwykle pojawiała się przy większych okazjach. Składniki, z jakich przygotowywano poszczególne dania, zależały od rodzaju upraw konkretnego gospodarstwa oraz oczywiście od pory roku. Latem zajadano się różnego rodzaju owocami, wiosną natomiast na stołach pojawiały się przede wszystkim młode ziemniaczki i inne warzywa.
A jak wygląda śląski obiad współcześnie? Reprezentatywnym śląskim obiadem wciąż jest rolada, w towarzystwie modrej kapusty, klusek i mięsnego sosu. Rolada koniecznie powinna być wołowa, a jej wnętrze powinna wypełniać wkładka w postaci ogórka kiszonego, boczku, cebuli i musztardy. W skład dania wchodzą również gumiklejzy, czyli kluski śląskie. Zazwyczaj są one podawane z dużą ilością sosu. W zestawie nie może zabraknąć także modrej kapusty i domowego kompotu z owoców.
Rolady, modra kapusta, żur i co?
Wiele osób kuchnię śląską kojarzy wyłącznie z roladami, nie znając tak naprawdę jej ogromnej różnorodności. Wybierając się w kulinarną podróż na Śląsk, Twoje podniebienie powinno uraczyć wiele dań, m.in.:
- krupniok (kaszanka),
- żur,
- ciapkapusta (ziemniaki z kapustą kiszoną),
- wodzionka (tradycyjna zupa),
- karminadle (kotlety mielone),
- hekele (pasta ze śledzi),
- szałot (sałatka warzywna),
- kreple (pączki).
Podział na regiony
Świat kulinariów jest naprawdę bogaty! W naszym artykule „Ciekawostki z różnych kuchni świata” możecie przeczytać, jakie tajemnice skrywają różne kraje świata, jednak warto pamiętać, że nawet w konkretnym regionie kuchnia może być diametralnie inna. Śląsk to prawdziwy tygiel różnorodności kulinarnej! Obecnie możemy mówić o następujących podziałach kulinarnych według regionów:
- do potraw charakterystycznych Częstochowy i okolic należą przede wszystkim: zalewajka (zupa), złotopotocki pstrąg i chleb na zakwasie.
- Zagłębie Dąbrowskie to parzybroda, porębskie pieczonki, prażuchy z ziemniaków i zacierka z mąki na mleku.
- Tradycje Górnego Śląska to z kolei: galert śląski (galareta), szałot, żurek, wodzionka, karp, karminadle (mielone kotlety), rolada wołowa, kluski śląskie, modra kapusta, panczkrałt (potrawa z kapusty kiszonej), moczka, szpajza (deser śląski z jajek), królik, apfelmus (mus jabłkowy), kopa (deser na specjalne okazje) i kołocz (ciasto drożdżowe z jabłkami, serem lub makiem).
- Tradycje Beskidów i Śląska Cieszyńskiego to kwaśnica, żurek, żeberka w miodzie, kiszka swojska, bryja, placki z blachy oraz ule z kremem.
Kuchnię śląską wyróżnia przede wszystkim rozmaitością, która wypływa z uwarunkowań kulturowych oraz perypetii historycznych. Ogromny wpływ na ukształtowanie się charakteru kuchni śląskiej miały tradycyjne smaki kuchni okolicznych ziem – to właśnie one pozwoliły ukształtować kuchnię śląską w takiej postaci, w jakiej się obecnie znajduje. Śląsk to prawdziwa kuźnia smaku!