Szczepy winne – 12 odmian, które warto znać

Tysiące lat ewolucji szczepów winnych

Owoce, którym zawdzięczamy wino pochodzą z rośliny o łacińskiej nazwie vitis vinifera – oznacza to „winorośl właściwą”. Są to te same owoce, które jemy na surowo, które denerwują nas jako rodzynki w serniku, czy z których tłoczone są pyszne, słodkie soki i wartościowy olej z ich nasion. Wszystko zależy jednak od szczepu – nie ze wszystkich winogron typowo deserowych uda się stworzyć dobre wino i tak samo odmiany typowo winiarskie mogą nie nadawać się do bezpośredniego spożycia – chociażby przez grubą skórkę.

Pierwsze ślady wytworzonego świadomie wina datuje się na 7 tysięcy lat przed naszą erą – przez tysiące lat winorośl ewoluowała, a z biegiem czasu ludzkość nauczyła się krzyżować odmiany tak, by uzyskiwać owoce o określonych właściwościach. Poznajcie najważniejsze szczepy winne, które zdecydowanie warto znać.

Jasne szczepy winne – źródło orzeźwiających, owocowych win

Na świecie istnieją setki odmian winorośli dającej jasne owoce. „Białe” winogrona w rzeczywistości mogą przyjmować barwę zieloną, żółtą, pomarańczową, a nawet różową. Wszystkie jednak wykorzystywane są do produkcji win białych. Warto znać kilka szczepów, z których produkowana jest większość tych trunków:

• Chardonnay: niezwykle uniwersalna, szlachetna, pochodząca z Burgundii odmiana o dość neutralnej charakterystyce. Dobrze oddaje terroir i „lubi się” z dębowymi beczkami. Jest wykorzystywana do produkcji kultowych win, takich jak wytrawny chablis czy znany na całym świecie szampan. Jest kontrowersyjna, gdyż przez łatwość uprawy, odporność i duże plony wyparła wiele rodzimych gatunków.
• Sauvignon blanc: pochodzący z Bordeaux szlachetny szczep winny, który obecnie w dużej mierze znany jest ze świetnej jakości win z Nowego Świata – szczególnie z Nowej Zelandii. Daje bardzo owocowe i rześkie wina z unikalnymi aromatami agrestu i zielonej papryki oraz w niektórych przypadkach „kociego moczu”, co nie jest uznawane za wadę.
• Muscat Blanc à Petits Grains: przynależąca do ogromnej grupy szczepów Muscat odmiana pochodząca z Grecji, sławna jednak głównie z włoskiego wina Moscato d’Asti oraz wermutów.
• Riesling: szlachetny szczep winny pochodzący z Niemiec, jeszcze do niedawna kojarzony – o ironio – z podłej jakości winami, obecnie uznawany za doskonałą odmianę, z której można stworzyć zarówno rześkie trunki z wyczuwalnymi aromatami jabłek, jak i słodkie alkohole. Cechuje się doskonałą ekspresją terroir i doskonałym potencjałem leżakowania, podczas którego ujawnia charakterystyczne nuty kojarzące się z benzyną.
• Gewürztraminer: chociaż owoce tej odmiany mają szaraworóżowy kolor, wykorzystywana jest w zasadzie tylko do produkcji wina białego. Ten szczep winny jest niezwykle aromatyczny, a alkohol wyprodukowany z jego owoców jest bardzo wyrazisty, z wyczuwalnymi nutami liczi i płatków kwiatowych.

Ciemne szczepy winne – pełne charakteru i wyrazistości

Winogrona czerwone również mogą przyjmować różne kolory – od prawie czarnych, przez fioletowe, niebieskie, pokryte nalotem lub bez niego. Co ciekawe – produkuje się z nich także wina białe – udaje się to pod warunkiem skrócenia kontaktu soku ze skórkami w procesie maceracji. Najważniejsze odmiany to m.in.:

• Cabernet sauvignon – należy do odmian szlachetnych, które zachowują swoją charakterystykę niezależnie od miejsca, w którym rosną. Jest jednym z najczęściej uprawianych szczepów i jest surowcem do wytwarzania słynnych win z Bordeaux. Produkuje się z niego aromatyczne trunki, w których nierzadko występują aromaty zielonej papryki, mięty i eukaliptusa.
• Merlot – również zaliczany do grupy szczepów szlachetnych, jest odmianą występującą w wielu kupażach, praktycznie na całym świecie. Ma bardzo ciemne, niebieskie owoce, a w winach produkowanych z tej odmiany wyczuwalne są aromaty czerwonych i czarnych owoców a w ciepłych klimatach – czekolady.
• Pinot noir – trzecia z ciemnych odmian szlachetnych, wykorzystywana do produkcji m.in. najdroższych win świata – burgundów – a także wybitnych szampanów i wielu innych win musujących. Charakteryzuje się ciekawymi aromatami: od owocowych, przez warzywne, aż po… grzybowe.
• Syrah/shiraz – szczep winny wykorzystywany głównie do produkcji dużych win z wysokim poziomem tanin. Ma spory potencjał dojrzewania, podczas którego ujawnia ziemiste i skórzane aromaty, chociaż można z niego uzyskać niezwykle owocowe, lżejsze wina.
• Sangiovese – najbardziej znanym regionem, w którym uprawiany jest ten winny szczep, jest Toskania, chociaż jest najpopularniejszą odmianą w całych Włoszech. Produkuje się z niego wina takie jak popularne Chianti oraz tzw. „supertoskany”, obfitujące w aromaty czerwonych owoców.
• Tempranillo – najpopularniejsza odmiana w Hiszpanii, używana głównie w kupażach do produkcji m.in. wina Rioja. Ma dość neutralny profil aromatyczno-smakowy, w którym obecne są nuty m.in. śliwek, tytoniu i ziół. Ma niewielki poziom kwasowości.
• Grenache/garnacha – hiszpańska odmiana używana głównie do produkcji mocnych win (dzięki wysokiej zawartości cukru), pełnych nut czerwonych owoców. Zwykle występuje w kupażach – wino wytworzone wyłącznie z tej odmiany ma tendencję do szybkiego utleniania się.

Wiedza o szczepach winnych to podstawa świadomego smakowania wina. Warto zgłębiać ich świat, co pozwala świadomie cieszyć się ulubionym trunkiem!