Autorem wpisu jest: ItaBo

W krajach śródziemnomorskich oliwa z oliwek od zarania dziejów stanowi podstawowy produkt rolny. Począwszy od roku 2500 przed nasza erą produkcja i handel oliwą były regulowane przez babiloński kodeks Hammurabiego. Fenicjanie i Kartagińczycy natomiast zajmowali się sprzedażą oliwy i drzewek oliwnych w całym basenie Morza Śródziemnego.

W Starożytnej Grecji uważano oliwę za dzieło bogów i stosowano ją jako dodatek do potraw, lekarstwo i kosmetyk. Zgodnie z mitem rozpowszechnionym w Helladzie drzewko oliwne to dar pochodzący od Ateny, rzymskiej Minerwy; według innego mitu natomiast pod drzewem oliwnym urodzili się Apollo i Artemida.

Do Italii drzewko oliwne dotarło razem z greckimi kolonizatorami, a Etruskowie już w VII wieku przed naszą erą uprawiali gaje oliwne na szeroką skalę, na ogromnych plantacjach. W szczytowym momencie rozwoju cywilizacji rzymskiej uprawy gajów oliwnych były jedną z najbardziej rozwiniętych gałęzi rolnictwa; już wtedy rozróżniano około dziesięciu odmian oliwek, a rzymianie stworzyli na swój użytek klasyfikację oliwy dzieląc ją na 5 kategorii:

  • Oleum ex albis Ulivis: najbardziej ceniona, otrzymywana z jasnozielonych oliwek;
  • Viride: otrzymywana z oliwek które zaczynały nabierać czarnego koloru;
  • Maturum: otrzymywana z dojrzałych owoców oliwki;
  • Caducum: otrzymywana z oliwek, które opadły na ziemię;
  • Cibarium: otrzymywana z oliwek robaczywych i przeznaczona wyłącznie dla niewolników;

Literatura poświęcona uprawom rolnym, od dzieł Katona po georgiki, pełna była rad jak produkować oliwę. Nic nie pozostawiano przypadkowi, rady dotyczyły wyboru najlepszych odmian, sposobu przycinania drzewek, czasu i techniki zbierania jak i sposobu tłoczenia. Zaskakujące jest to, że do dziś wiele z tych rad nie straciło nic na aktualności.
Także w religii oliwa nigdy nie była zwykłym produktem rolniczym. Od samego początku Chrześcijaństwa drzewko oliwne i oliwa posiadały szczególne znaczenie, z czasem nabrały symbolicznego znaczenia w nowej religii.

Od tamtej chwili uprawy gajów oliwnych jeszcze bardziej się rozprzestrzeniały, w całym basenie Morza Śródziemnego powstawały nowe młyny oliwne, a oliwa stała się źródłem sporych dochodów. W okresie późniejszym, dzięki Arabom, gaje oliwne zaczęto uprawiać także w odleglejszych zakątkach basenu Morza Śródziemnego i w krajach Orientu. Przez kolejne wieki technika tłoczenia oliwy powoli, ale nieustająco rozwijała się, a gatunki oliwek dobierane były starannie do uwarunkowań danego terytorium. Obecnie 90% upraw gai oliwnych znajduje się w basenie Morza Śródziemnego, a wśród producentów najlepszej oliwy prym wiodą Włochy.