Autorem wpisu jest: Anna Majewska

Istnieje kilka opowieści o początkach kawy – według jednej z nich odkryły ją kozy, które po zjedzeniu owoców kawowca stały się nad wyraz ożywione, inna z kolei mówi, że pierwszą filiżankę kawy podarował Mahommetowi Archanioł Gabriel. W 1670 roku, niejaki Antonio Noirone, arabista na uniwersytecie rzymskim i autor pierwszej książki o kawie twierdził, że to mnisi muzułmańscy, którzy osiedlili się na południowym wybrzeżu Jemenu, zauważyli, że ich kozy są nazbyt aktywne po zjedzeniu owoców pewnego krzewu. Okazało się, że krzewy te zasadzili poprzedni osadnicy, którzy przybyli tu swego czasu z abisyńskiej Kaffy. Tak, czy inaczej kawę odkryto dawno temu i nie ma chyba sensu spierać się o to, jak było naprawdę. Ważne, że ludzie wpadli na pomysł wykorzystania ziaren i parzenia z nich niezwykłego, aromatycznego i pobudzającego napoju.

Badania naukowe dowodzą, że pierwsze odnalezione przez archeologów rośliny kawowca pochodzą sprzed kilku milionów lat. Odkryć tych dokonano w  środkowo-wschodniej Afryce. Przez długi czas krzewy występowały jako dziko rosnące rośliny, ale około V lub VI w.n.e. zaczęto je uprawić – pierwsze plantacje mogły powstać już w 575 roku n.e. na Wyżynie Abisyńskiej i Półwyspie Somalijskim. Swoją popularność kawa zawdzięcza Arabom, którzy od razu poznali się na jej walorach i właściwościach. Początkowo moczyli długo ziarna w zimnej wodzie, potem zaczęli je zalewać wrzątkiem, aż pod koniec XIV wieku ktoś wpadł na pomysł, aby ziarna kawy prażyć. I to był początek prawdziwego sukcesu.

A ponieważ kawa pochodziła z krajów wyznających islam, chrześcijanie bardzo długo traktowali ją jako wymysł szatana. Dopiero papież Klemens VIII, który był smakoszem kawy, dokonał konsekracji tego napoju. Do Europy sprowadzili ją Wenecjanie około 1615 roku. Początkowo sprzedawano ją aptekach, ale już w 1625 roku otwarto w Wenecji pierwszą kawiarnię. Pod koniec XVII wieku Holendrzy rozpoczęli uprawę kawowca w szklarniach na terenie ogrodu botanicznego w Amsterdamie. Po 10 latach wywieźli sadzonki do koloni na Jawę i Sumatrę i tam rośliny znalazły doskonale warunki do wzrostu. Ponieważ uprawa i handel kawą był bardzo dochodowy, w koloniach francuskich i holenderskich wprowadzono nawet przymus uprawy kawowca przez rdzennych mieszkańców tych ziem i kontrolowaną sprzedaż w punktach skupu.

W XVIII wieku monopol kawowy został definitywnie przełamany – uprawą kawowca zajęli się także Hiszpanie i Anglicy, a za sprawą pewnego przedsiębiorczego Portugalczyka trafiła także do Brazylii.

Kawę chętnie pijano w bogatych domach, ale z czasem „wyszła” ona niejako na ulicę. Pierwsze lokale, w których pito kawę powstały na terenie Mekki i miały raczej charakter religijny. Wkrótce kawa trafiła do Stambułu i w 1554 roku otwarto tam pierwszą kawiarnię z prawdziwego zdarzenia. Popularność tego napoju była tak ogromna, że pod koniec XVII wieku w mieście tym znajdowało się aż 600 kawiarni!
W Polsce kawa zyskała popularność w XVIII wieku.

Opr. na podst. książki „Kawa bez tajemnic” Andrzeja Fiedoruka, Instytut Wydawniczy Kreator, Białystok 2004